Pierwszego stycznia nie tylko świętowaliśmy Nowy Rok, ale również obchodziliśmy święto Dnia Domeny Publicznej. Co to takiego? Jest to dzień, w którym domena publiczna zostaje uzupełniona o kolejnych twórców, których prawa autorskie wygasają wraz z rozpoczęciem każdego nowego roku.
Mam mieszane uczucia co do stwierdzenia “świętowanie”, w końcu mamy na myśli dzieła zmarłych twórców. Z drugiej jednak strony, ich dzieła otrzymują “nowe życie” i zostają publicznie udostępnione, dzięki czemu wszyscy mogą mieć do nich dostęp. W Polsce aktualnie obowiązuje 70 lat trwania praw autorskich, od momentu śmierci twórcy. W tym roku zatem domena publiczna uzupełniona została o autorów zmarłych w 1948 roku.
Szerzej opisane zagadnienie domeny publicznej znajdziemy na oficjalnej witrynie https://domenapubliczna.org/, gdzie możemy znaleźć definicję:
“Domenę publiczną możemy rozumieć jako dobro wspólne całego społeczeństwa, a nawet całej ludzkości. Składają się na nią takie zasoby wspólne, jak: dziedzictwo kulturowe, wspólny język, wspólna wiedza i wymieniane informacje czy środowisko naturalne i krajobraz. Dobra wspólne charakteryzują się tym, że ich wykorzystanie ma w jakimś stopniu nierywalistyczny charakter (dobra nie upływa wraz z konsumpcją). Na początku 2010 roku europejskie konsorcjum “Communia” (zajmujące się zagadnieniami dotyczącymi “cyfrowej domeny publicznej”) opublikowało ‘Manifest domeny publicznej’, który stwierdza, że: Domena publiczna leży u podstaw naszej świadomości, wyrażonej przez wspólnotę wiedzy i kultury. Jest surowcem, dzięki któremu tworzymy nową wiedzę i dzieła kultury. Zdrowa i prosperująca domena publiczna jest niezbędna dla zapewnienia społecznego i ekonomicznego dobrobytu naszych społeczeństw.”
W 2020 roku do domeny publicznej trafiły dzieła:
- Piotr Odmieniec Włast
polski pisarz młodopolski, tłumacz i krytyk literacki. Męskiej tożsamości nigdy się nie wyparł, w przeciwieństwie do żeńskiej. Przez ponad 30 pierwszych lat życia funkcjonował jako kobieta. - Margaret Mitchell
amerykańska pisarka. Za swoją, wydaną w 1936 r., powieść Przeminęło z wiatrem (ang. Gone with the Wind) otrzymała w 1937 r. Nagrodę Pulitzera. - Béla Balázs
teoretyk kina, jest autorem m.in. librett do jedynej opery Bartóka – Zamku Sinobrodego, oraz do baletu Drewniany książę tegoż kompozytora. Jednym z jego przyjaciół był György Lukács. - Stanisław Wyrzykowski
polski poeta, powieściopisarz i tłumacz okresu Młodej Polski. Tłumaczył m.in. “Nostromo” Josepha Conrada, “Opowieści niesamowite” Edgaar Allana Poe, “Takie sobie bajeczki” Rudyarda Kiplinga.
Z tej okazji, Fundacja Nowoczesna Polska wraz z Wolnymi Lekturami opublikowało jako pierwszą w tym roku książkę – “Nostromo” autorstwa Josepha Conrada w tłumaczeniu Stanisława Wyrzykowskiego. Utwór został opracowany przez Wojciecha Kotwicę i Aleksandrę Kopeć. Na temat dzieła, kilka słów napisanych przez Wolne Lektury możemy przeczytać w artykule napisanym z okazji Dnia Domeny Publicznej (zawartym w źródle poniżej):
“Akcja tej obszernej powieści Conrada toczy się w drugiej połowie XIX wieku w portowym mieście Sulaco, stolicy Zachodniej Prowincji fikcyjnej Republiki Costaguana w Ameryce Południowej. Nostromo, młody genueński marynarz, pracuje w Sulaco jako nadzorca robotników portowych. Człowiek, na którym zawsze można polegać, dumny, nieustraszony i żądny sławy, cieszy się szacunkiem zarówno biednych, jak i bogatych. Mimo że autor uczynił go tytułowym bohaterem, książka nie jest jedynie, ani nawet głównie historią o nim i jego niebywałym wyczynie. Conrad nakreśla wielobarwny obraz społeczności Sulaco w niestabilnym młodym państwie, przeżartym korupcją, wstrząsanym przewrotami i rewolucjami, prowadzonymi w imię dobra ludu, a kończącymi się zamianą jednego tyrana na innego.
Autor wykorzystuje w tym celu specyficzny, filmowy sposób narracji. Odrzuca prostą, liniową metodę opowiadania, skupia uwagę na jednej postaci, jej działaniach, myślach i uczuciach, by po pewnym czasie podążyć za inną, przełącza czasy, wykorzystuje retrospekcje i zapowiedzi przyszłych wydarzeń.”
Pełną listę twórców (nie tylko autorów), która trafiła w tym roku do domeny publicznej, możecie znaleźć tutaj.
Źródło: domenapubliczna.org, Fundacja Nowoczesna Polska